II Wojna Światowa
Armia Czerwona wkroczyła do Suwałk 21 września 1939 roku i w ciągu czterech dni zajęła całą Suwalszczyznę.
Na mocy układu radziecko - niemieckiego z 28.09.1939 Suwalszczyzna znalazła się w strefie wpływu III Rzeszy. Wcieloną do Prus Wschodnich Suwalszczyznę nazwano Süd Ostpreussen, a Suwałki - Sudauen.
Okupacja na Suwalszczyźnie nie różniła się od rządów sprawowanych w innych częściach Polski. Od początku wobec ludności żydowskiej i polskiej inteligencji prowadzono politykę eksterminacyjną, wywożąc z Suwałk Żydów i Polaków do obozów zagłady.
W następnych latach wysyłano Polaków w głąb Rzeszy na przymusowe roboty. Jednocześnie w samych Suwałkach Niemcy założyli dwa obozy pracy, a na północnych peryferiach miasta, na polach wsi Krzywólka obóz dla 120 tysięcy jeńców radzieckich, z których 46 tysięcy zginęło z głodu i wycieńczenia, w latach 1942-1944r. Pochowani są oni na cmentarzu wojskowym w Suwałkach, a wystawiony na ich cześć pomnik głosi: "W hołdzie ofiarom hitlerowskiego faszyzmu".
Pierwsza komórka konspiracyjna na Suwalszczyźnie powstała w październiku 1939 roku, z inicjatywy kpt. wileńskiego Korpusu Ochrony Pogranicza Stanisława Bielickiego. Tymczasowa Rada Ziemi Suwalskiej nie rozpoczęła jednak działalności zbrojnej, gdyż została wydana w ręce gestapo. Jedenastu członków i dwie inne osoby zostało rozstrzelanych w Lesie Szwajcarskim k/Suwałk.
Wiosną 1940 roku zaczęły działać trzy grupy konspiracyjne dowodzili nimi: "Burza" Stanisław Wydornik, "Sęp" Julian Śliwiński i "Profesor" Marian Świtalski. W maju 1941 roku nastąpiły pierwsze aresztowania, więźniów przetransportowano do Królewca, do słynnego więzienia "Neubau". Tylko nieliczni przeżyli wojnę.
Wielu mieszkańców Suwalszczyzny straciło życie w wyniku łapanek, pacyfikacji wsi oraz jako zakładnicy za akcje partyzanckie Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Zginęło też z rąk hitlerowców wielu żołnierzy AK. w 1944 roku poniosło śmierć: przez powieszenie 16 bezimiennych członków ruchu oporu w Suwałkach - 31 marca, przez rozstrzelanie 12 partyzantów pod wsią Krzywe - 6 kwietnia, przez rozstrzelanie 11 partyzantów w Przerośli - 22 kwietnia, przez powieszenie 12 nieznanych bojowników w Bakałarzewie - 17 maja, w efekcie publicznej egzekucji 21członków ruchu oporu w Berżnikach - 18 maja, przez powieszenie 20 partyzantów we wsi Serwy - 2 czerwca i wielu innych.
23 października 1944r. Niemcy zostali wyparci z rejonu Suwałk przez Orszańską Dywizję Piechoty, wchodzącą w skład 3. Frontu Białoruskiego. W walkach zginęło 5136 żołnierzy i oficerów radzieckich.
Lata powojenne były krwawym okresem także dla Suwalszczyzny. W walce z narzuconą prze Związek Radziecki władzą ludową zginęło wielu mieszkańców Suwalszczyzny.
Brak przemysłu, ogólna stagnacja sprawiły, że Suwalszczyzna została regionem zapomnianym. Poprawę przyniosły dopiero lata siedemdziesiąte, kiedy to Suwałki uzyskały status miasta wojewódzkiego. Województwo suwalskie istniało na mapie administracyjnej Polski w latach 1975 - 1998.
Pierwsza komórka konspiracyjna na Suwalszczyźnie powstała w październiku 1939 roku, z inicjatywy kpt. wileńskiego Korpusu Ochrony Pogranicza Stanisława Bielickiego. Tymczasowa Rada Ziemi Suwalskiej nie rozpoczęła jednak działalności zbrojnej, gdyż została wydana w ręce gestapo. Jedenastu członków i dwie inne osoby zostało rozstrzelanych w Lesie Szwajcarskim k/Suwałk.
Wiosną 1940 roku zaczęły działać trzy grupy konspiracyjne dowodzili nimi: "Burza" Stanisław Wydornik, "Sęp" Julian Śliwiński i "Profesor" Marian Świtalski. W maju 1941 roku nastąpiły pierwsze aresztowania, więźniów przetransportowano do Królewca, do słynnego więzienia "Neubau". Tylko nieliczni przeżyli wojnę.
Wielu mieszkańców Suwalszczyzny straciło życie w wyniku łapanek, pacyfikacji wsi oraz jako zakładnicy za akcje partyzanckie Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Zginęło też z rąk hitlerowców wielu żołnierzy AK. w 1944 roku poniosło śmierć: przez powieszenie 16 bezimiennych członków ruchu oporu w Suwałkach - 31 marca, przez rozstrzelanie 12 partyzantów pod wsią Krzywe - 6 kwietnia, przez rozstrzelanie 11 partyzantów w Przerośli - 22 kwietnia, przez powieszenie 12 nieznanych bojowników w Bakałarzewie - 17 maja, w efekcie publicznej egzekucji 21członków ruchu oporu w Berżnikach - 18 maja, przez powieszenie 20 partyzantów we wsi Serwy - 2 czerwca i wielu innych.
23 października 1944r. Niemcy zostali wyparci z rejonu Suwałk przez Orszańską Dywizję Piechoty, wchodzącą w skład 3. Frontu Białoruskiego. W walkach zginęło 5136 żołnierzy i oficerów radzieckich.
Lata powojenne były krwawym okresem także dla Suwalszczyzny. W walce z narzuconą prze Związek Radziecki władzą ludową zginęło wielu mieszkańców Suwalszczyzny.
Brak przemysłu, ogólna stagnacja sprawiły, że Suwalszczyzna została regionem zapomnianym. Poprawę przyniosły dopiero lata siedemdziesiąte, kiedy to Suwałki uzyskały status miasta wojewódzkiego. Województwo suwalskie istniało na mapie administracyjnej Polski w latach 1975 - 1998.
Bibliografia: "Legendy, podania i baśnie Suwalszczyzny" Janusz Kopciał, Wydawnictwo Hańcza, Suwałki 1997 ilustrował Wiesław Osewski
Pozostałe informacje
-
Jaćwingowie
W pierwszej połowie pierwszego tysiąclecia p.n.e. na przyszłe ziemie suwalskie i Mazury przybył lud z dorzeczy Dniepru, utożsamiany etnicznie z Bałtami. Dali oni początek Jaćwingom, Prusom, Łotyszom, Litwinom. Znane są niektóre nazwy plemion Jaćwieskich, na obszarze Suwalszczyzny żyli Kresmeni, Ańczanie, Wigranie. Jaćwingowie zamieszkiwali teren obecnej Suwalszczyzny od okolic jeziora Wiżajny na północy po dolinę Biebrzy na południu. Granicą zachodnią był wschodni pas Krainy Wielkich Jezior Mazurskich a wschodnią Nieme -
Kolonizacja ziem
Po zagładzie Jaćwingów w XIII w. obszar Suwalszczyzny na blisko dwa wieki porósł bezludną puszczą. Roszczenia do niej zgłaszali zarówno Krzyżacy, jak i Litwa oraz Mazowsze. Podstawy do rozwoju osadnictwa stworzył dopiero traktat melneński zawarty w 1422 r., w którym dokonano ostatecznego podziału pojaćwieskich puszcz i wytyczono granice. W wyniku ustaleń traktatu teren obecnej Suwalszczyzny znalazł się w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. -
Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie
Przez cały okres istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów Suwalszczyzna należała do Wielkiego Księstwa Litewskiego, a administracyjnie do województwa trockiego. Po rozbiorach Suwalszczyznę na lat dwanaście zajęły Prusy. Późniejsza stolica województwa stała się wtedy siedzibą Landrata powiatu wigierskiego. Kolejny etap dziejów był dla tych ziem szczęśliwym zbiegiem historycznych okoliczności. Suwalszczyzna weszła bowiem w skład Księstwa Warszawskiego a następnie Królestwa Polskiego i przy Rzeczypospolitej pozostała. -
I Wojna Światowa
Podczas I wojny światowej, w latach 1915-1915 przez ziemie suwalskie przetoczyły się ciężkie walki rosyjsko - niemieckie, w efekcie klasztor kamedułów w Wigrach i cały kompleks klasztorny legł w gruzach. -
Między wojnami
W okresie międzywojennym Suwalszczyzna była regionem zacofanym pod względem społeczno - gospodarczym. Był to fragment tzw. Polski "B", którego główne bogactwo stanowiło drzewo Puszczy Augustowskiej. Znaczne korzyści płynęły również z odłowu ryb jeziornych, a także z eksportu raków i dziczyzny. -
Legendy
Legenda o Żaltisie, Legenda o Wingrynie, O siei i braciszku Barnabie - klasztornym kucharczyku, Jak powstała Przerośl?. Klechda o czarnym wilku