Aleksander Osipowicz
Aleksander Osipowicz (1823-1893)
urzędnik, kronikarz - korespondent
Dla miłośnika dziejów Suwałk i Suwalszczyzny kopalnią wiadomości o XIX - wiecznym życiu regionu jest ówczesna prasa centralną. Wyjątkową zaś wartość mają korespondencje miejscowych autorów. Jedynym, którego można nazwać kronikarzem ówczesnego suwalskiego życia był Kazimierz Aleksander Józef Osipowicz.
Pochodził z rodziny związanej z rodem nad Czarną Hańczą od końca XVIII w. Jego dziad Wincenty był pierwszym burmistrzem Suwałk w czasach Księstwa Warszawskiego. Aleksander (używał drugiego imienia) Osipowicz urodził się ok. 1823 r. w Suwałkach w rodzinie urzędnika komisji wojewódzkiej - Tadeusza i Anny z Wojtkiewiczów. Osierocony wcześnie przez ojca pozostawał pod opieką matki i ojczyma Karola Brodnickiego.
Pomimo trudnej sytuacji materialnej otrzymał staranne wykształcenie. W latach 1836-39 uczęszczał do szkoły obwodowej, a następnie przez trzy lata - do gimnazjum w Suwałkach. W obu szkołach należał do wyróżniających się uczniów. Kontynuacją edukacji były studia na uniwersytecie w Petersburgu. Tam zaprzyjaźnił się z Apollonem Korzeniowskim i debiutował drobnymi utworami poetyckimi w "Niezabudce" (1844 r.).
Po studiach powrócił do Suwałk (1849 r.) i związał się z nimi do końca życia. Początkowo pracował jako pisarz w gimnazjum, a następnie na różnych stanowiskach w rządzie gubernialnym. Awansował na pomocnika naczelnika kancelarii gubernatora cywilnego z tytułem honorowym sekretarza gubernialnego.
Drugim źródłem utrzymania Osipowicza - wynikającym z uzdolnień plastycznych - była praca nauczyciela rysunku. Uczył w pensji żeńskiej prowadzonej przez żonę Małgorzatę z Bonysławskich, w suwalskim gimnazjum oraz w wyższej rządowej szkole żeńskiej. Zaledwie przez rok (1859/60) prowadził własną dwuklasową szkołę dla chłopców.
Główną pasją Osipowicza było jednak poznawanie i utrwalanie przeszłości i teraźniejszości swej rodzinnej ziemi. Interesowała go szczególnie historia, archeologia, etnografia i język regionu. Już w 1856 r. miał gotowy "Opis historyczno - statystyczny guberni augustowskiej". Niestety nie wszedł on do druku i zaginął. Zamierzał także napisać etnografię Augustowskiego. Zebrał znaczną ilość materiałów, ale zadanie przerosło jego możliwości. Wyniki swych prac przesłał więc wielkiemu etnografowi Oskarowi Kolbergowi, a ten wykorzystał je w tomie "Litwa".
Rezultatem etnograficznych zainteresowań Osipowicza były publikowane w "Tygodniku Ilustrowanym" artykuły: "Wycieczki w okolice Suwałk", "Z Suwałk do Augustowa" oraz "Zarys charakterystyki ludu litewskiego znad Czarnej Hańczy".
Liczne rękopisy i materiały folklorystyczne dotyczące okolic Suwałk i Augustowa trafiły po śmierci Osipowicza do redakcji "Wisły", na której łamach opublikowano "Nazwy ludowe głosów zwierząt, ptaków itd..." oraz "Niektóre urojenia, przesądy, gusła zabobony i praktyki ludowe w Augustowskiem".
Znaczną wartość ma przechowany w artykule Osipowicza "Ruiny zamku w Dwspudzie" opis posiadłości gen. Ludwika Michała Paca. Należał do pierwszych, którzy zainteresowali się archeologią regionu ("Pobieżny rzut oka na niektóre zamczyska i tak zwane góry sypane w okolicy Suwałk").
Największą jednak wartość mają jego korespondencje zamieszczane w latach 1864 - 1869 na łamach "Gazety Polskiej". Obszerne, zajmujące całe szpalty w kilku kolejnych numerach relacjonowały życie społeczne, kulturalne i gospodarcze Suwałk.
Osipowicz próbował swych sił także na polu literackim. Był autorem "Opowiadań wioskowych", "O doli Antkowej na świecie", "Było trzech braci, dwóch rozumnych a jeden głupi" oraz opowiadania "Pan Herbacjusz" i noweli "Dzika róża". Jego artykuły, wiersze i utwory literackie ukazywały się w wielu ówczesnych czasopismach.
Zmarł w Suwałkach 1 stycznia 1893 r